KHÂU VAI CÓ MỘT CHỢ TÌNH

Tuân phẹt - Năm 1995, mình lên Sapa chơi chợ tình. Ngày ấy Sapa phố xá chưa sầm uất như bây giờ. Người Mông ngơ ngác nhìn người Kinh. Dăm ba cái lều xơ xác dựng trên bãi đất trước nhà thờ họp lại thành chợ. Chợ tình không có, hoàn toàn là lời đồn thổi.

Mấy cô cậu người Mông ngồi đơm khách du lịch, thu 5 nghìn rồi bật cát xét cho nghe đoạn băng ghi âm. Lời tỏ tình như tiếng chó hú. Anh bạn người Mỹ đi cùng mình cứ nài nỉ bằng thứ tiếng Việt lơ lớ: "Cho tao đi chợ làm tình, chợ làm tình!".

Người ta lại mách: "Muốn xem loại chợ ấy, phải lên Khâu Vai, tận Mèo Vạc!".

Chợ tình Khâu Vai mỗi năm mở một lần vào ngày đêm 26 ngày 27 tháng 3 âm lịch. Báo chí ca ngợi, chợ họp như mơ. Các đôi tình duyên trắc trở không lấy được nhau, trai tìm vợ, gái tìm chồng, tụ lại một đêm, sự đời quên hết, uống rượu thật say, thả lời ong bướm cho ngọt lỗ nhĩ rồi lôi nhau vào rừng "cá nhà táng" cho đến sáng. Hôm sau, ai lại về nhà nấy, để lại lời hẹn hò mịt mù như đỉnh núi Fansipan.

Nghe thấy hấp dẫn quá, mình quyết chí lên đường. Đoàn bọn mình có 4 nam, 1 nữ.

Ngày đầu chạy từ Hà Nội lên thẳng Hà Giang. Nghỉ đêm tại đây cho lại sức, sáng hôm sau chạy tiếp đến Mèo Vạc.

Định dông thẳng lên Khâu Vai, nhưng mọi người khuyên không nên. Tuy cách Mèo Vạc khoảng 30km nhưng đường khó đi, toàn lên dốc.

Trời cũng chạng vạng tối, mưa phùn lây rây, rét như nứa cứa lòng gà. Mọi người trong đoàn quyết đinh dừng chân. Mai mới 26, cũng chẳng vội!..

Sáng hôm sau, trời tạnh mưa, le lói nắng. Xung quanh Mèo Vạc là núi. Núi xếp chồng lên nhau, cái gần màu tím, cái xa màu chì. Chị chủ nhà chỉ ngọn núi mù mây phía xa nói:" Đấy, Khâu Vai trên ấy!".

Ra khỏi Mèo Vạc, đụng ngay con dốc đầu tiên. Dốc không cao, nhưng dài. Đá tảng bằng cái mũ cối lô nhô, vặn vẹo, trơn như nhớt mũi. Chúng mình đi 4 xe Cào Cào, loại xe chuyên dụng cho đường địa hình. Đường trơn, bùn phủ một lớp mỏng trên đá như đánh đổ cháo ra bàn. Xe chạy như nhẩy lò cò, từng bước, từng bước một.

Đi khoảng hai tiếng, đường bớt đá hộc. Một chiếc xe ô tô biển số Hà Nội đi ngược chiều. Mấy người văn minh trên xe thò đầu ra ngạc nhiên: "Quái, bọn này lên đây làm gì thế này?".

Ánh mắt thoáng chào nhau. Ai nấy lại cắm cúi nhìn đường. Sảy một ly, đi ngay xuống vực!..

Hà Giang là cao nguyên đá. Đọc sách thấy các nhà văn gọi: đá tai mèo.

Mình đúng ra phải là đá tai lừa. Đá nhọn hoắt, lô nhô xỉa lên trời, nhìn buốt mắt. Xen kẽ các mỏm đá là những vốc đất. Vốc bằng cái mâm, vốc bằng cái chiếu. Cây ngô ở đây tranh cướp từng nắm đất với đá tai lừa, khắc khoải ra bắp.

Lũ trẻ con Mèo, cởi truồng mặc áo. Ngồi hiu hắt bên vệ đường, lơ đễnh nhìn về cõi xa. Chúng nhẩy cỡn lên, reo hò khoái trá khi thấy xe máy chạy qua.

Một thoáng như thế, rồi lại lặng lẽ ngồi, chờ đợi niềm vui kế tiếp. Một người đàn ông Mèo say rượu, quần báo bê bết bùn đất, nằm giữa đường thanh thản ngủ. Bọn mình vần sang rệ đường để xe khỏi cán phải. Người đàn ông thoáng mở mắt, lầu bầu mấy câu, đầu ngoẹo sang một bên tiếp tục ngủ.

Ì ạch leo lên, ì ạch bò xuống. Đến quá trưa thì thấy Khâu Vai trước mặt.

Chợ Khâu Vai nằm trên một mỏm đồi, cạnh UBND xã. Gọi là chợ nhưng chỉ là một bãi đất trống. Lơ thơ mấy cửa hàng kinh doanh đồ tiêu dùng. Cô bán hàng ngồi ngủ gật. Ruồi bâu đầy mặt. Nước dãi nhểu xuống thành dòng bên khoé mép. Nghe thấy thấy tiếng xe máy nổ ình ình, cô giật mình thảng thốt. Lũ ruồi nhặng nháo nhác oà lên như ong vỡ tổ. Một tay chùi nước dãi, một tay dụi mắt, cô nhệch miệng cười chào chúng mình.

Vì nằm ngay cạnh chợ, nên bọn mình quyết định tá túc ở UBND xã. Nhất cử lưỡng tiện, vừa đỡ bị khó dễ lại vừa được sống trong không khí chợ tình. Tiếp bọn mình là một cậu khoảng 30 tuổi, phụ trách Văn xã.

Cậu ta hỏi: "Mày là người Mông à?". Mình bảo: "Mông với đít cái gì? Tao là người Kinh".

Cậu ta lại hỏi: "Mày đến đây truyền đạo à?”. Mình trả lời: "Tao đi chơi, xem chợ tình!".

Cậu ta hỏi tiếp: "Mày có giấy công tác không?”. Mình cười bả lả: "Có chứ!. Có chứ!" rồi chìa ra tờ hai chục. Cậu ta khẽ đảo mắt, cất vội vào trong túi rồi cười bẽn lẽn: "Tối nay mày ngủ đâu?". Mình bảo: "Ngủ đây chứ còn ở đâu?".

Cậu Văn xã le te dẫn bọn mình ra đầu hồi dãy nhà Uỷ Ban. Mở cửa một phòng rộng chừng 10m vuông rồi bảo: "Ở đây nhé!". Bọn mình nở nụ cười mãn nguyện, tưởng rằng với tờ hai chục là xong cả chỗ ngủ.

Đợi mọi người chuyển hết đồ đạc vào trong nhà. Cậu nói tiếp: "Phòng này ở ba trăm một đêm!". Mình sững sờ: "Đắt ngang khách sạn ở Hà Nội", nhưng cũng tặc lưỡi cho qua.

Cô gái trong đoàn lúc cúc đi lấy nước thổi cơm. Mình với mấy anh bạn tranh thủ dạo quanh. Ngắm nghía địa thế, tìm trước cho mình... bãi đáp để tối "thi tài" với trai bản.

Dưới chân dốc, có vài nếp nhà bám vào sườn núi. Phân trâu vấy quanh nhà, bám cả vào cột, vương đầy lối đi, bốc mùi hoi hoi sau cơn mưa.

Bất chợt dưới chân dốc, trên nền xám của núi, nền đỏ của đất rừng, một mảng trắng bằng cái vung nồi xuất hiện. Nhấp nhô, nhấp nhô.

Giời ạ! Một cô gái, đích thị là gái. Tóc nâu, xù như cỏ dại chết khô. Áo ba lỗ cổ khoét rộng ngoác. Hai vú đùn lên trên cổ áo bằng hai nửa quả cam sành, trắng nhễ nhại. Mình tưởng hoa mắt, bèn tháo kính ra, lau lại cho sáng.

Cô mặc chiếc quần rất thời thượng, màu xanh rằn ri, có túi bắt gà ở đầu gối. Chân đi đôi giầy thể thao màu trắng, lấm bùn. Cô đang vất vả trèo lên dốc. Trông quen quá, ai như ca sỹ Thu Phương.

Cô ấy hờ hững lướt qua mình rồi lại tiếp tục cắm cúi lên dốc. Ánh mắt lạnh lùng khinh miệt như thế chỉ có ở những người nổi tiếng.

Dân du lịch, ngoài bọn mình ra, chẳng thấy ai. Có ba cậu phóng viên tự do lên đây săn ảnh. Gặp bọn mình, hi hí cười nói. Ngắm nghía mấy con xe dã chiến. Ao ước mình là chủ nhân.

Buổi chiều, chợ vẫn vắng ngắt. Chiếc xe ô tô ban sáng gặp lại xuất hiện. Vài người bước xuống. Mình chợt nhận ra cậu bạn trong số đó. Cậu ta làm đạo diễn điện ảnh.

Cậu ta bảo: "Sáng nay trên xe tao nhìn thấy mày, không dám gọi, sợ phải đi ăn giỗ!". Cậu ta nói tiếp: "Tao lên làm phim Truyện tình bên vách đá. Thu Phương vào vai chính!". Cậu ta giải thích rồi chỉ tay về phía xa, nơi có cô gái đang ngồi. Mình khẽ à lên một tiếng.

Chập tối, có một chú Đại uý Công an vào phòng. Đại úy yêu cầu đăng ký tạm trú. Thu mỗi người hai mươi nghìn lệ phí. Mười nghìn cho mỗi chiếc xe máy. Đại úy bảo: "Sao không sang phòng anh mà ở. Anh lấy rẻ thôi, hai trăm!". Bọn mình nhìn nhau cười, bảo: "Thôi ở tạm đây cũng được!".

Chợ lác đác có người. Giữa chợ bập búng ánh lửa của nồi thắng cố đang sôi. Bắt đầu có không khí rồi đây!..

Chỉ trong tích tắc, bóng tối như tạm trốn dưới khe núi, chợt ùa lên, vây kín chợ. Trời tối om. Một vài ánh đèn nhoang nhoáng trên vách núi.

Có nhiều tiếng bước chân, tiếng trượt chân, tiếng cành cây gãy, rì rào lầm bầm, vọng vào vách núi, bật ra. Nghe như thực, như hư. Mình lấy đèn pin và bảo mọi người: "Đi thôi!".

Cô gái đi cùng đang nằm trên giường, hỏi vọng ra: "Các ông đi hết bắt tôi trông đồ à?". Mình đưa cho cô ấy quả dưa chuột và bảo: "Cầm lấy, cho đỡ buồn!".

Chúng mình dò dẫm ra đến  giữa chợ, chỗ ngọn lủa bập bùng. Định làm một bát thắng cố, uống vài bát rượu cho máu rồi làm gì thì làm.

Đi chợ vùng cao, không ăn thắng cố thì chưa thể nói là đi chợ. Gần đấy vài thanh niên Mèo cũng đang ngồi uống im lìm trong bóng đêm. Nếu không nghe thấy tiếng chẹp môi thì không biết là đang uống rượu.

Chúng mình ngồi quanh nồi thắng cố. Có người ra đuổi, bảo: "Thắng cố không bán, của đoàn làm phim". Chúng mình ớ người. Cậu bạn đạo diễn chạy ra bảo: "Trông mày bân bẩn, hay làm một vai quần chúng ngồi húp thắng cố uống rượu!". Mình bảo: "Tiên sư mày!. Tao lên đây là để làm diễn viên cho mày à?”. Đèn bỗng bật sáng choang, đèn của đoàn làm phim.

Mình tranh thủ đảo mắt quanh chợ. Người không đông lắm. Họ ngồi từng nhóm năm ba người một. Có người uống rượu. Có người ngủ. Tuyệt nhiên chẳng thấy cô gái nào cả.

Một vài nhóm ngồi gần đèn quá, đứng dậy, tìm chỗ khác riêng tư hơn.

Thu Phương bắt đầu nhảy múa quanh nồi thắng cố. Tiếng máy quay phim rè rè. Mình bảo mọi người: "Hay là các đôi đã tìm được nhau, đưa nhau xuống dưới khe kia rồi. Chỗ ấy có suối. Khát thì uống, xong thì vệ sinh, tiện cả đôi đường?".

Mọi người gật gù: "Có lý! Có lý!”. Dò dẫm mất nửa tiếng, mọi người xuống đến dưới khe. Tịch không một bóng người. Tiếng suối rì rào như kẻ tâm thần đang tự chuyện. Lại mất nửa tiếng mò mẫm bò lên. Chợ vẫn thế, chỉ toàn đàn ông ngồi uống rượu suông.

Nửa đêm, chợ có thêm người. Bắt đầu có đàn bà. Những người đàn bà dắt ngựa thồ đầy hàng. Lầm lũi đi trong bóng tối. Họ đi như bay mà không hề vấp. Những con ngựa lốc cốc gõ móng đi phía sau.

Đàn bà đông dần. Chân quấn xà cạp, đầu đội khăn, đi dép quai hậu hoặc giầy vải do Trung Quốc sản xuất. Những người đàn bà vừa đến, đang í ới gọi người đàn ông của mình.

Tiếng gọi, câu thưa lào rào. Họ trải nilon xuống đất, cẩn thận vuốt thật phẳng phiu, vuông vắn và quì xuống... bày hàng hoá mà con ngựa thồ đến.

Mình tí nữa thì phun ra câu chửi tục. Làm gì có chợ tình Khâu Vai như từng mơ?. Mà chỉ có chợ tiền Khâu Vai. Những người đàn ông hồi đêm ngồi uống rượu chính là những người đi trước xí chỗ bán hàng đợi vợ đến sau. Mình thất vọng tràn trề: Vượt vài trăm cây số mà chỉ được xem cái chợ nửa âm nửa dương như thế này ư!?.

Các bạn mình thất thểu quay lại phòng trọ. Cô bạn đi cùng đã ngáy pho pho, tay vẫn cầm quả dưa chuột mình đưa hồi tối.

Sáng hôm sau chợ đông nghịt, người mua bán tấp nập. Hàng hoá chủ yếu là nhu yếu phẩm, xuất xứ từ Trung Quốc.

Cậu phóng viên nhìn thấy mình hỏi: "Về à?. Hai thằng bạn tao nổi cáu về từ đêm hôm qua. Tao đành nán lại. Tý nữa chạy lên Lũng Cú. Qua nhà vua Mèo Vương Chí Sình chớp vài nháy, rồi xuống bản Lô Lô làm vải kiểu". Cậu ta vừa nói vừa giơ máy ảnh, lắc lắc: "Còn nguyên phim".

Bất chợt mình thấy một ông già người Mèo, mặc quần áo chàm đã xờm rách, mặt đỏ hồng vì rượu, đầu lơ phơ vài sợi tóc, cắp con gà trống bên hông, ngật ngưỡng bước vào chợ. Đẹp chưa?. Nguyên bản chưa?. Cắp gà đi chơi chợ nhé! Nhanh lên! Đốt hẳn một cuộn phim đi?..

Anh bạn nhiếp ảnh cuống cả lên, bấm loạn xạ. Mình ghé tai bảo khẽ: "Này ông chụp gì thì chụp. Nhớ dừng chụp chân lão ấy nhé!". Cụ già Mèo hơ hơ cười, rít một hơi thuốc dài, nhả một đụm khói to, liêu xiêu bước đi bằng đôi dày thể thao màu đỏ hiệu Nike, không biết lượm được của ai...

Doãn Dzũng.