PHẢI NGHỈ HỌC, LẤY CHỒNG VÌ KHÔNG GẠO - CỦI ĐẾN TRƯỜNG...

Mai Thanh Hải - Dọc đường chạy từ Yên Minh lên Đồng Văn (Hà Giang) cùng điệp trùng núi đá, thi thoảng mới gặp những thửa đất hiếm hoi ven kẽ sắc tai mèo, vực sâu hun hút và chân núi đá cao vút.

Giữa xám xịt đá núi, chợt thấy mát mắt bởi màu xanh lá, vàng hoa của ruộng cải mà người ta hay gọi là "cải Mèo" - một thứ đặc sản của miền xuôi, nhưng là đồ ăn thường ngày, không có gì khác thay thế của đồng bào Mông núi đá.

Dừng lại ghi hình, sững sờ trước eo lưng con gái mềm như mây, lầm lũi bên ruộng cải. Thấy người lạ, em quay nhìn, mắt tròn xoe trong vắt, má hồng rực và da trắng mịn như sữa.

Hỏi chuyện, tiếng nói của em cứ lõm bõm, nghẹn lại trong vất vả, nhọc nhằn: Năm nay em mới 15 tuổi và đã có con gái 1 tuổi. Nhà em ở trên vách núi, cách ruộng cải khoảng 3 tiếng đi bộ nên 2 - 3 ngày lại xuống khoanh đất hiếm hoi này làm ruộng, chăm rau và hái rau, mang về làm thức ăn cho gia đình nhà chồng 8 người...

Lẩn mẩn: "Sao lấy chồng sớm vậy?". Em ngước nhìn mình, mắt vẫn tròn xoe nhưng mọng những nước: "Mình học hết lớp 5, nhưng đi học xa, không có gạo củi mang đến trường ăn học như các bạn, nên phải nghỉ học ở nhà lấy chồng thôi!".

20 năm gắn bó với miền núi, chẳng lạ gì chuyện các em nghỉ học sớm, lấy vợ lấy chồng. Thế nhưng hôm nay, nghe em nói, cứ thấy nghèn nghẹn trong cổ: Ước mơ "ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành", nghe chừng còn rất lâu mới thành sự thật, ở rất nhiều vùng miền trên đất nước hình chữ S này.  Cái Chương trình "Cơm có thịt" đã triển khai ở khắp Lào Cai, Yên Bái, Điện Biên, nay chuẩn bị "chuyển cánh" sang Hà Giang và mấy hôm nay mình đi tiền trạm, khảo sát địa bàn, liệu sẽ giúp thêm được bao nhiêu đứa trẻ, không phải gạt nước mắt, bỏ lớp bỏ sách để làm người lớn kiếm cơm - sinh đẻ những đứa con con?..

Ở vùng núi đá, khổ đến cùng cực Hà Giang, hình như ở nhiều nơi, bọn trẻ con đến cơm cũng chẳng có mà ăn, nói gì đến mơ thịt như Lào Cai, Yên Bái, Điện Biên. Nếu Cơm thịt lên núi đá mùa này, biết đâu em sẽ chẳng phải nghỉ học, lấy chồng, sinh con khi tuổi thơ của em, vẫn ứa đầy trên má, mà mồ hôi - nước mắt kiếm sống nhọc nhằn, chưa thể xua đi?. Ừ! Bây giờ, em mới tròn 15 tuổi và vì không có gạo - củi, nên phải nghỉ học lấy chồng...
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------