THƯ VIẾT TỪ CỔNG TRỜI

Cát Khuê DĐTNXM - Anh của em!..

Nếu anh hình dung ra quãng đường em đã đi và sống trong 7 ngày vừa qua chắc anh chẳng muốn cho em có mặt trong cuộc hành trình này đâu, anh nhỉ?...

Em đã đi qua những cung đường mà 14 km có tới 11 nhà thầu, vừa làm vừa nhìn nhau. Làm mãi đường chẳng xong. Đoạn này vừa hoàn thiện đoạn khác đã hỏng.

Em đi qua cầu Nậm Má mới bị lũ cuốn trôi, nay đang được làm tạm. Chẳng có người hướng dẫn. Không nhìn nhau là có ngay cảnh hai con dê qua cầu.

Dòng Lô dường như vẫn còn hậm hực, chảy xiên xiết với những xoáy nước gợi nỗi bất an khó tả.

Vượt qua 318km ngầu bụi đỏ, rồi em cũng đến Hà Giang.

Chào nhau bằng một lượt rượu say đến ngất ngư. Em lơ mơ ngủ trong cái lạnh se đặc trưng của vùng cực bắc.

Buổi sáng vắng, em ngồi bên dòng sông Lô nhìn về phía đông.Chờ từ lúc ráng hồng đầu tiên xuất hiện cho đến khi mặt trời loè nhoè hiện ra.

Mỗi năm ít ra nên nhìn thấy mặt trời mọc một lần. Em vẫn nhớ lời dặn ấy... Nên mỗi chuyến đi xa em đều cố gắng dậy sớm chờ đợi, dù chỉ để nhìn mặt trời lên.

Điểm đầu tiên trong lộ trình của em là cao nguyên Đồng Văn. Bọn em đi trên Quốc lộ mang tên Hạnh Phúc và lại là gần 200km đường quanh co. Một bên là vách núi dựng đứng, một bên là vực sâu thăm thẳm.

Có sâu bằng lòng dạ đàn ông không anh? Rơi xuống, chắc chắn là chết, rơi vào anh, cũng mất mình mà, phải không anh?.

Những khúc cua tay áo, cua chữ M và một vài đoạn sụt đường sau lũ lắc em đến kinh hoàng.

Đồng Văn - Quản Bạ là vùng đá khắc nghiệt nhất nước ta, người yêu của em ơi!.

Nhưng nơi đây lại mang vẻ đẹp kỳ diệu của Cổng Trời. Hai bên đường là lác đác những cây sa mộc thẳng tắp và cô độc trong sương mai.

Cổng Trời hằng thế kỷ nay thì vẫn cao đấy thôi, ngửa mặt nhìn lên mỏi mắt, chim bay mỏi cánh, ngựa đi chồn chân mỏi gối. Người ta bảo: Có người chỉ đến một lần rồi thề chẳng bao giờ quay lại, có người đến mà ở lại chẳng bao giờ đi!..

Em sẽ quay lại đây, anh ạ!.

Và em đã ném xuống vực sâu một đồng xu để lời hứa của mình thêm áp lực. Như lời hứa về một sự tuyệt đối mà có thể chẳng bao giờ có cơ hội chứng minh.

Hả anh? Xa xôi ơi, em nhớ anh.

Nỗi nhớ chen giữa những giấc ngủ ngắn khi xe đi trên địa hình bằng phẳng và lãng quên rất nhanh khi qua quãng đường xóc đến mức cảm tưởng tim rụng xuống bụng mình.

Đặt tay lên bụng mà nghe thấy tiếng đập ở đó.

Anh đã bao giờ nhìn thấy những người phụ nữ gùi trên vai bó củi, cỏ hay gùi hàng cao hơn đầu mình?.

Họ cần mẫn leo ngược dốc. Đường đi về bản chẳng tính bằng phút mà tính bằng giờ. "Về nhà tao uống rượu thóc với thịt gà đen. Gần mà, chỉ đi bộ ba tiếng là đến nhà mà..." Nghe xong anh bạn đồng nghiệp suýt sặc khói thuốc.

Thế mà người ta vẫn ngày tiếp ngày đi xuôi xuống lấy nước, mua hàng và ngược dốc lên nương rẫy hay về nhà.

Những người đàn bà nhiều tuổi đi ngang qua bọn em, phảng phất hơi rượu mạnh.

Anh đã bao giờ nhìn thấy những lớp học chỉ có dăm ba bộ bàn ghế, vách làm bằng cót ép, giữa nền nhà là cả một tảng đá to nằm chình ình một cách phi lý?.

Anh có biết sau một kỳ nghỉ Tết, cô giáo quay lại trường mà chỉ còn hai đứa học sinh đến lớp? Những chuyện tưởng chỉ là lời kể ấy hôm nay em chứng kiến.

Cô giáo gầy, nhỏ xíu.

Một tuần đi bộ nửa ngày ra thị trấn để bớt cái nhớ miền xuôi.

Những người địa chất đi qua, những người đi săn ngang qua.

Chẳng ai ở lại với cô, dù kỷ vật họ để lại thì nhiều.

Em đã cầm chiếc gương con con - một kỷ niệm nâng niu của cô giáo để thấy trào nước mắt xót xa. Đó là những người đến, mà chẳng đi anh ạ!.

Người dân ở vùng đất này chỉ biết trồng ngô trên vách đá tai mèo sắc nhọn, khô xám.

Đá cằn khô từ bao đời. Chỉ có chút đất mùn quanh các khe kẽ nhưng cũng đủ để mỗi năm có một vụ ngô, mỗi vụ kéo dài 6 tháng bắt đầu từ mùa mưa xuân.

Ngô để làm mèn mén và nấu rượu. Người ta bảo tính phóng khoáng của người Mông được hun đúc bởi gió, nắng trên đỉnh núi cao.

Chắc phải có thêm ảnh hưởng của đá nữa. Khô, lạnh, sắc nhọn và thản nhiên phơi mình.

Người dẫn đường cho em kể rằng, cho trẻ con ở bản xa bát cơm, nó cầm mà hỏi "...cái gì đây?, nhưng men rượu thì thấm vào từ nhỏ.

Có lẽ để chống lại cái lạnh, cái buồn và nỗi nghèo khó ngàn đời không thay đổi được. Phải không anh?.

Mà uống rượu của họ thì đến lượt em ngấm cái buồn.

Nỗi buồn dâng lên từ từ khi nhìn thấy bà mẹ tắm cho đứa con bé xíu bằng duy nhất một can nước đục ngầu thêm vào ít xà phòng bột xát lên người đứa bé để kỳ cọ.

Bây giờ thì em tin vào câu chuyện kể rằng: Nơi này với một phích nước sôi là làm lông xong một con lợn, hay một ấm nước nhỏ vừa làm gà vừa luộc chính con gà ấy.

Sông Nho Quế nước nhiều nhưng ở độ cao 500m mà đồng bào lại quen định cư từ 1200 đến 2000m. Mùa mưa nước ngập tràn thành lũ mà thấm qua khe nứt, trôi đi hết. Lúc dư thừa chẳng bù cho lúc khát.

Người dẫn đường nói với em: "Mèo Vạc là một trong những huyện nghèo nhất nước ta". Em chẳng tin bởi huyện Minh Long ở Quảng Ngãi mà em đã ở trong 10 ngày mới thấy thấm cái đói cái nghèo thật sự. Đói từ cán bộ đến người dân.

Có lẽ Mèo Vạc được đầu tư nhiều về cơ sở hạ tầng. Tất cả cho miền núi để miền núi tiến kịp miền xuôi mà anh.

Có một sự thật ở Mèo Vạc là đá tai mèo chiếm đến 90% diện tích nơi đây. Người ta hay đùa, giá như đá bán được thì Hà Giang đã thành tỉnh giàu nhất nước.

Đá tai mèo khô xám, người dân trồng tỉa trên chênh vênh. Bọn em phải vác máy móc lên tận nơi. Bám vào mỏm đá mà trèo lên. Đá nhọn cắm vào lòng bàn tay. Xong cảnh, đi tiếp mới thấy đau nhoi nhói.

Thế mà, anh biết không, trẻ con bé xiu xíu chạy chân trần trên đá như không, bọn em còn tìm thấy một đứa bé nằm úp mặt vào hốc đá mà say ngủ.

Vừa tiếp chuyện bọn em được một lúc, Phó Chủ tịch huyện gọi cô Phó Chánh văn phòng ra và hai người nói với nhau bằng tiếng dân tộc. Thật lòng, lúc đó em đã hơi nhói lên một cảm giác khó chịu. Và cảm giác của em chẳng đánh lừa em.

Đã nghe đồn, ở những vùng như thế này, lãnh đạo là ông vua con. Bây giờ mới chứng kiến thật sự. Họ chẳng sợ gì cả. Thích là làm, rượu la đà cả ngày.

Câu nói cửa miệng của họ là "...nghèo đói lắm, chờ Trung ương chi viện thôi..." Rồi tự nhận "ở đây đồng bào là phên giậu của quốc gia, Trung ương phải đầu tư giữ phên, giữ giậu. Phên giậu chắc thì đồng bào dưới xuôi được ăn no ngủ yên.".

Anh biết không, có rất nhiều dự án đổ tiền đổ của vào đây. Nhưng chẳng đến được với người dân.

Tiền đó là nhà khách, nhà làm việc của Uỷ ban thì khang trang, trạm y tế, trường học thì bé xíu.

Huyện có dăm chiếc ô tô, ông Bí thư một, ông Chủ tịch một, chẳng chung đụng gì. Máy lạnh lắp tràn lan mặc cho nơi đây quanh năm mát dịu.

Nỗi ấm ức của em chỉ được xoa dịu với lý do rất buồn cười là khi vị tân Chủ tịch mặt đỏ tưng bừng nhảy lên chiếc xe Land Cruiser và tất nhiên phóng thẳng vào tường.

Bọn em đứng chứng kiến lão ta lao ra khỏi xe và biến thẳng. Để lại cậu lái xe rên rỉ "Rồi thì lại chính là em vừa lái và đâm vào tường chứ còn ai nữa?"...

Anh biết em ghét những bữa cơm khách, anh nhỉ?.

Một ngày vừa đi vừa làm mà còn phải giao lưu với địa phương là nỗi kinh hoàng của em.

Kể cho anh nghe về những thứ họ đãi bọn em nhé. Nơi nào cũng giống hệt nhau.

Đến mức cảm tưởng có mỗi một bác đầu bếp lang thang truyền nghề cho tất cả các huyện vùng cao này. Gà Mèo - thịt xanh như luộc với rau muống, xương đen và rắn. Lợn Mán, bì của nó dày đến 2cm- họ đùa rằng nó đang tập thể dục trên đồi chạy về nhà thì bị bắt làm thịt. Y như lợn rừng. Thịt trâu lúc lắc, ở đây chẳng thấy ăn thịt bò.

Trâu thì ngày chợ nào chẳng có. Đâu cần phải xô trâu xuống vực tạo hiện trường tai nạn giả để hợp pháp ăn thịt như trong "Banzac và cô thợ may Trung Hoa", phải không anh?.

Các loại rau sạch, và bao giờ cũng là đĩa trứng rán to đùng - chắc trứng gà rừng để kết thúc bữa cơm.

Tất nhiên chẳng thể thiếu rượu. Mỗi lần bước vào phòng ăn, thấy ba chai rượu đứng xếp hàng ở mỗi bàn là bọn em lại lè lưỡi nhìn nhau. Uống rượu xong là phải bắt tay. Đấy là xã giao thường tình nhé.

Thân thiện hơn là uống kiểu "khát vọng". Có nghĩa là ôm lấy nhau, người này vòng tay qua cổ người kia để uống.

Uống kiểu ấy có khi vượt xa kiểu "nhậu một đêm để thương nhau cả đời" ở miền Tây- Nam bộ, hả anh?..

Đến khu nhà Vương Chí Sình- vua Mèo từng cai quản cả khu vực cao nguyên Đồng Văn, án ngữ con đường buôn thuốc phiện xuyên quốc gia vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX đấy anh. Sau này Vương Chí Sình còn là đại biểu Quốc hội nước Việt nam Dân chủ Cộng hoà. Con cháu họ Vương bây giờ cũng là cán bộ xã ở đây.

Em đã thầm gọi tên anh ở nơi này, vào cuối buổi chiều cao nguyên bạt ngàn gió với nắng, trên đỉnh Mã Pì Lèng nằm ở cuối quốc lộ 4c Hà Giang- Đồng Văn- Mèo Vạc. Đoạn đường hiểm trở nhất dài khoảng 7km là đoạn lên đỉnh núi, nằm trên độ cao khoảng 1800m so với mực nước biển.

Nghe nói làm đoạn này mất khoảng 20 mùa trăng tròn và gần 33.000 công. 20 mùa trăng - khoảng thời gian còn dài hơn chuyện tình của mình, anh nhỉ?. Dưới kia là sông Nho Quế- con sông ngầm nổi tiếng của Hà Giang...

Điểm cực bắc của nước Việt mình nằm ở đỉnh Lũng Cú. Nóc nhà của Việt Nam, nơi "cúi mặt sát đất mà ngẩng mặt thì chạm trời".

Em đã leo hơn 200 bậc đá để được tự mình chạm vào bệ đá trắng của cột cờ Tổ quốc. Lá cờ đỏ rực bay phần phật kiêu hãnh nhưng nếu ngả người vào sát bệ đá nhìn ngược lên lá cờ (em bao giờ cũng thích ngửa mặt nhìn lên) sẽ thấy choáng bởi mây bay làm ta có cảm giác cột cờ đang từ từ đổ xuống.

Sợ cực kỳ, anh biết không?

Xa nhớ ơi, em đến Khau Vai muộn phiên chợ tình năm nay mất rồi.

Khau Vai nằm cách huyện lị Mèo Vạc 24 km, ngược về phía núi Cán Chúa Phìn, Lũng Pù.

Chợ tình Khau Vai mỗi năm chỉ họp duy nhất một phiên anh ạ. Đó là vào ngày 27-3 âm lịch hàng năm.

Chợ thật ra là của người Giáy, người Nùng. Cô gái người Giáy với chàng trai người Nùng yêu nhau, chẳng lấy được nhau... Miếu ông miếu bà lập ra là để thờ đôi tình nhân ấy. Mà chẳng hiểu sao lịch sử lại chép rằng đó là hai nghĩa quân thời Đinh Bộ Lĩnh hả anh?.

Em được kể cho nghe mấy câu hát của chàng trai với người tình xa xưa rằng "Mong chồng em thương em, có con trai con gái, ngô chật bếp chật sàn, gà chật sân chật bãi..." và nỗi lòng của người con gái "Mong vợ anh thương anh, lửa tình nồng ấm mãi, như chim gù chim gáy, như bướm vờn hoa say...".

Còn nữa - "Em như người ở trong gương, nhìn thấy đấy, sờ sao chẳng thấy, gần lắm lắm mà cách vời làm vậy, chẳng lẽ chỉ trong mơ ta mới gặp nhau?", "Nếu em là hoa anh nguyện thành ngọn gió, để hương em lan toả trong gió anh, và như thế ai bảo là hai nhỉ, ai tách nổi hương em trong gió của đời anh..."...

Ai bảo đời sống cằn cỗi sẽ lụi tàn ngọn lửa yêu thương? Dù chẳng thể phủ nhận giai điệu dân ca của người vùng cao thường là buồn da diết, vật vã và nặng trĩu nỗi lòng. Có phải đó là âm hưởng của những đêm lạnh dài bên bếp lửa?.

Mà sao em nghe một lần là không quên nổi, nó ngấm vào mình như men rượu ngô ngâm củ hoàng tinh?..

"Mozart luôn nhớ về Mao Chủ tịch..." - Hì!. Em luôn nhớ anh. Nỗi nhớ kéo từ vùng cực bắc xa xôi ấy về đến tận nhà. Lâng lâng như không có thật đến khi chui vào chăn, lại lơ mơ ngủ, lơ mơ nhớ anh.

Và mai là một ngày mới, em đến cơ quan như thường lệ, dù trong giấc ngủ đêm qua vẫn thấy mình chung chiêng như khi xe đang đi trên đỉnh Mã Pì Lèng lộng gió.

Em sẽ quay trở lại, chắc chắn mà. Để làm một điều gì tiếp đó hoặc có thể chỉ đơn giản, đứng trên đỉnh đèo hút gió, hét tên anh.

Mệt cực kỳ, nên em dậy muộn, dù đã tự hứa sẽ kể tiếp câu chuyện giang hồ vặt của em cho anh nghe mà, anh của em?..

Em trở về để lại chuẩn bị cho một chuyến đi mới. Dài ngày hơn. Hà Giang đang thay đổi với cơ man là dự án và quy hoạch.

Chắc chắn em sẽ quay lại, anh biết mà?. Nhưng em chỉ sợ để rồi "...ở Hà Giang mà nhớ Hà Giang...".
-------------------------------------------------------------------
* Bài viết đã được biên tập, không phải nguyên bản của tác giả. Thành thật xin lỗi tác giả Cát Khuê.